ITAN kukuru ninu iwe VIETNAMESE - Abala 1
Deba: 995
Donny Trương1
Ile-iwe ti Art ni University George Mason
Ọrọ Iṣaaju
Ibi-afẹde mi fun ẹda akọkọ ni lati bisi Ikọwe ede Vietnam. Atejade ni Oṣu kọkanla ọdun 2015 gẹgẹbi iwe ikẹkọẹ ikẹhin mi fun ọga iṣẹ ni ọna apẹrẹ lati awọn Ile-iwe ti Art ni University George Mason, iwe yii ti yarayara di itọsọna pataki fun sisọ Awọn diacritics Vietnamese.
Ọpọlọpọ awọn apẹẹrẹ apẹẹrẹ lo iwe yii lati ṣe iranlọwọ fun wọn lati loye awọn ẹya alailẹgbẹ kikọ ni Vietnam. Wọn kọ awọn alaye arekereke ati awọn nuances ti awọn Eto kikọ Vietnamese paapaa ti wọn ko ba sọ tabi kọ ede naa. Bi abajade, wọn ni igboya diẹ sii ni sisọ awọn diacritics, eyiti o ṣe ipa pataki ninu iṣeega ati kika kika ti Vietnamese ede.
Awọn aami aiṣedeede jẹ awọn ami-ọrọ ti nṣe itọsọna awọn oluka lati loye itumọ ti awọn ọrọ kan. Laisi awọn asẹnti ti o han gbangba ati ti o tọ, ṣiṣan ọrọ le jẹ itujade ati idibajẹ. Laisi wọn, kikọ ibaraẹnisọrọ ti wa ni daru. Pẹlupẹlu, itumọ itumọ atilẹba ti ọrọ naa.
Lati igba idasilẹ iwe yii, Mo ti n gba awọn apẹẹrẹ iru ni imọran ni fifa awọn irufẹ wọn sii lati ṣe atilẹyin fun Vietnamese. Ni ibaraenisepo pẹlu wọn, Mo ni oye diẹ sii ti awọn ọran ati awọn iruju ti wọn nkọju si. Emi ko ni nkankan bikoṣe rere ati awọn iriri atilẹyin ti n ṣiṣẹ pẹlu wọn. Mo ni riri abojuto ati akiyesi ti wọn fi sinu sisẹ awọn ami diacritical fun Vietnamese.
Lati ṣe afihan riri mi si agbegbe iru, Mo ti tunwo ati faagun atẹjade keji lati pese alaye ti o wulo diẹ sii, pese awọn aworan diẹ sii, ati ẹya awọn irufẹ atilẹyin Vietnamese diẹ sii.
ITAN
lati 207 BC si 939 AD, Ofin ti ọpọlọpọ awọn ilana ijọba Ilu Kannada ni ipa nla lori aṣa Vietnam ati litireso Vietnam. Bi abajade, osise naa Vietnamese ede ti kọ ninu Classical Kannada (chNho) ṣaaju idagbasoke ti abinibi Iwe afọwọkọ Vietnamese (chô Nm) ati awọn olomo ti awọn Ahbidi Latin (Quữc ngữ)2.
CHỮ NHO
Labẹ iṣakoso ti Kannada ni ọrundun kẹsan, awọn iwe aṣẹ ijọba ti Vietnam ni a kọ sinu awọn ero-iwoye Kannada ti a pe chữ Nho (iwe afọwọkọ awọn ọjọgbọn), tun tọka si bi kanji (Iwe afọwọkọ Han). Paapaa lẹhin Vietnam sọ ominira rẹ ni 939, chữ Nho ni ede kikọ ti o wọpọ ni awọn iwe aṣẹ titi di ibẹrẹ ọrundun. Chữ Nho ni a tun lo loni ni awọn asia Calligraphic fun awọn iṣẹlẹ aṣa gẹgẹbi awọn ayẹyẹ, isinku, Ọdun Tuntun Lunar (Tet), ati awọn igbeyawo. Biotilejepe chữ Nho Ti o wa ni ọwọ nla-nitori kikopa chữ Nho imọwe jẹ bọtini si agbara, ọrọ, ati ọlá — awọn ọjọgbọn Vietnam fẹ lati ṣe agbekalẹ eto kikọ ara wọn ti a pe chữ Nôm3.
CHỮ QUỐC NGỮ
Awọn Romania ti awọn Eto kikọ Vietnamese bẹrẹ ni ọrundun kẹtadilogun nigbati awọn ihinrere Katoliki nilo lati ṣe atumọ awọn iwe-mimọ fun awọn iyipada tuntun wọn. Bi chữ Nôm ni o lo awọn agbaagba ati awọn anfaani naa, awọn ihinrere naa fẹ lati ṣafihan ọrọ ẹsin si olugbe nla kan, pẹlu awọn eniyan alabọde ti kii yoo ni anfani lati ka Nm awọn arosọ.
In 1624, Faranse Jesuit ati Lexicographer Alexandre de Rhodes bẹrẹ iṣẹ apinfunni rẹ ni Cochinchina nibi ti o ti pade Jesuit Portuguese Francisco de Pina ati kọ Vietnamese ni iyara iyalẹnu kan. Laarin oṣu mẹfa, Rhodes mọ ede naa. Laanu, Pina ku ninu ọkọ oju-omi kekere ni Đà Nẵng ni ọdun kan lẹhinna. Rhodes tẹsiwaju pẹlu iṣẹ apinfunni rẹ ati lo ọdun mejila lati tẹtisi awọn eniyan agbegbe.
In 1651, ọdun mẹfa lẹhin ti o ti fi Vietnam silẹ, Rhodes ni a tẹjade Dictionarium Annamiticum Lusitanum àti Latinum ati awọn Linguae Annamiticae seu Tunchinensis Brevis Declatio. Botilẹjẹpe awọn ẹda rẹ gbe ipilẹ-ilẹ silẹ fun Quốc ngữ (ede ti orilẹ-ede), Rhodes kii ṣe ẹlẹda akọkọ ti Romanization. Awọn iṣẹ rẹ da lori ọna Pina, eyiti o ni atilẹyin nipasẹ Baba João Rodrigues ti Romanized Vietnamese system system. Abẹrẹ baba Rodrigues ni idagbasoke siwaju ati ilọsiwaju nipasẹ Jesuit Portuguese Gaspar ṣe Amaral, Jesuit Portuguese Antonio Barbosa, ati Faranse Jesuit Alexandre de Rhodes.5
In 1773, diẹ sii ju awọn ọdun 100 nigbamii, Faranse Jesuit Pierre-Joseph-Georges Pigneau de Béhaine atejade Dictionarium Anamitico-Latinum ni Latin, Nm iwe afọwọkọ, ati Quốc ngữ, ni 1838, Bishop Jean-Louis Taberd tẹle pẹlu Dictionarium Anamitico-Latinum, eyiti o da lori iṣẹ Pigneau de Béhaine. Ọkan ninu awọn adopters akọkọ ti eto kikọ Vietnamese tuntun ni Filippi Bỉnh, aguntan Vietnam kan ti o ngbe Ilu Pọtugali. Lakoko ọgbọn ọdun rẹ ni Ilu Pọtugali, Bỉnh ti kọ diẹ sii ju awọn iwe kan lọkan ni Quốc ngữ. Kikọ rẹ fihan pe Quốc ngữ ti bẹrẹ lati mu apẹrẹ.
Ko chữ Nôm, eyiti o nilo ikẹkọ lọpọlọpọ ati adaṣe lati ṣe Titunto si, eto kikọ ipilẹ ti Latin tuntun jẹ taara, isunmọ, ati wiwọle. Awọn eniyan Vietnamese le kọ ẹkọ lati ka ati kikọ ede ara wọn ni awọn ọsẹ diẹ dipo awọn ọdun. O tile je pe Quốc ngữ ṣe o ṣee ṣe lati tan kawewe ati eto-ẹkọ si olugbe nla, ko di eto kikọ osise titi di ibẹrẹ ọdun ifoya labẹ ofin amunisin Faranse1864-1945).
Igbesoke ti eto kikọ ti Latin gbe ṣii ilẹkun si eto-ẹkọ ati awọn atẹjade titẹjade. Gia Đšh Báo (嘉定 報), ì iwe iroyin akọkọ ni Vietnam, ṣe atẹjade atejade akọkọ rẹ ninu Quốc ngữ ni Oṣu Kẹrin Ọjọ 15, ọdun 1865. Labẹ Oludari Trương Vĩnh Ký ati Olootu-Ni-Oloye Huỳnh Tàh Của, Gia Đšh Báo ṣe ipa pataki ni iwuri fun awọn eniyan Vietnam lati kawe Quốc ngữ. Trương Vrínnh Ký ti kọ lori awọn iwe 118 ti o wa lati iwadii lati ṣe itọkasi lati tumọ. Ni ọdun 1895, Gia Đšh Báo tú Huỳnh Tàh Của ká Nami Nam quốc âm tự vị, itumọ-ọrọ akọkọ ti akọwe Vietnam kan kọ fun awọn eniyan Vietnam.
In 1907, Awọn ọjọgbọn ti Vietnam gẹgẹbi Lương Văn Ṣe, Nguyễn Quyền, Ati Dương Bá Trac ṣi Ông Kinh nghĩa thpnc, ile-ẹkọ ọfẹ ọfẹ kan ni Hà Nội lati ṣe iranlọwọ ilọsiwaju orilẹ-ede naa. Ni riri anfani ti Quốc ngữ, eyiti o rọrun lati ka ati kikọ, ile-iwe lo eto kikọ Romanized lati ṣe atẹjade awọn iwe-kikọ, awọn iṣẹ iwe, ati awọn iwe iroyin (Ổng cổ Tùng báo ati I Việt Tân báo).
Ni ayika akoko kanna ni ọdun 1907, Akoroyin Nguyen Van Vinh ṣii ile-iṣẹ titẹjade akọkọ ati ṣe atẹjade iwe iroyin ominira akọkọ ti a pe Ổng cổ tùng báo ni Hà Nội. Ni ọdun 1913, o tẹjade Đông dương Tạp chí lati tan Quốc ngữ. Mejeeji Nguyễn Văn Vĩnh ati Trương Vĩnh Ký ni a mọ si awọn baba ti awọn iwe iroyin Vietnamese.
lati 1917 si 1934, Onkọwe Phạm Quỳnh ṣalaye ọpọlọpọ awọn arosọ pataki lori litireso ati imoye ninu atẹjade tirẹ ti a pe Nam Phong tạp chí. O tun tumọ ọpọlọpọ awọn iṣẹ iwe kikọ Faranse sinu Quốc ngữ.
In 1933, lara ti Lực Văn Đoàn (Ẹgbẹ Iwe-ararẹ igbẹkẹle ara ẹni) awọn ayipada nla ti igberaga ninu aye ẹkọ iwe Vietnam. Awọn ọjọgbọn ti ẹgbẹ naa, eyiti o jẹ ti Nhất Linh, Khai Hưng, Nkan na, Thach Lam, TU MO, Àếế Lữ, Ati Xuân Diệu, jade Quốc ngữ nipasẹ wọn ko o, o rọrun Vietnam ede kikọ. Wọn ṣe atẹjade awọn iwe iroyin ọsẹ meji (phong hóa ati Ngàyay), oríkì igbalode, ati awọn iwe akọọlẹ laisi gbigbekele ọrọ-iwe kilasika Kannada.
Botilẹjẹpe awọn ihinrere Faranse ati Ilu Pọtugali bẹrẹ eto kikọ Romanized, awọn akọọlẹ Vietnam, awọn ewi, awọn ọjọgbọn, ati awọn onkọwe ti ni ilọsiwaju, ilọsiwaju, ati ṣe Quốc ngữ sinu logan, olohun, eto kikọ ti o peye. Loni, Quốc ngữ, tun mọ bi chữ phổ thông (boṣewa afọwọkọ), ni orthography osise ti Vietnam6.
Continued tẹsiwaju ni apakan 2…
BAN TU THU
01 / 2020
AKIYESI:
1: Nipa ti onkọwe: Donny Trương jẹ oluṣe apẹẹrẹ pẹlu ifẹ fun kikọ kikọ ati oju opo wẹẹbu. O gba oga rẹ ti awọn aworan ni apẹrẹ ti iwọn lati Ile-iwe ti Art ni Ile-ẹkọ George Mason. O tun jẹ onkọwe ti Typography Oju-iwe Ọjọgbọn.
Words Awọn ọrọ alaifoya ati awọn aworan sepia ti ṣeto nipasẹ Ban Tu Thu - juhdiavietnamhoc.com
WO MỌṢẸ:
' ITAN kukuru ninu iwe VIETNAMESE - Abala 2
' ITAN kukuru ninu iwe VIETNAMESE - Abala 3
◊ ati be be lo